استاندارد حسابداری 20
سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص (تجدیدنظرشده 1398)
هدف
- هدف این استاندارد ، تجویز نحوه حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و تعیین الزامات بکارگیری روش ارزش ویژه در حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص است.
دامنه کاربرد
- این استاندارد ، باید توسط تمام واحدهای تجاری بکار گرفته شود که دارای کنترل مشترک یا نفوذ قابل ملاحظه بر سرمایه‌پذیر هستند.
تعاریف
- در اين استاندارد ، اصطلاحات زیر با معاني مشخص‌شده بکار رفته است:
واحد تجاری وابسته واحد تجاری است که سرمايه‌گذار، بر آن نفوذ قابل ملاحظه دارد.
صورتهاي مالي تلفيقی، صورتهای مالی گروه است که در آن داراییها، بدهیها، حقوق مالکانه، درآمدها، هزینه‌ها و جریانهای نقدی واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن به‌گونه‌ای ارائه می‌شود که گویی متعلق به شخصیت اقتصادی واحدی است.
روش ارزش ويژه روش حسابداري است که بر اساس آن، سرمايه‌گذاري در ابتدا به بهاي تمام‌شده شناسایی می‌شود و پس از آن، بابت تغيير سهم سرمايه‌گذار از خالص داراييهاي سرمايهپذير پس از تحصیل، تعديل مي‌گردد. سود یا زیان سرمايه‌گذار، شامل سهم آن از سود یا زیان سرمايهپذير است و سایر اقلام سود و زیان جامع سرمایه‌گذار، شامل سهم آن از سایر اقلام سود و زیان جامع سرمایه‌پذیر می‌باشد.
مشارکت توافقی است که به موجب آن، دو یا چند طرف کنترل مشترک دارند.
کنترل مشترک تسهیم کنترل یک مشارکت بطور قراردادی است که تنها زمانی وجود دارد که تصمیمات درباره فعالیتهای مربوط، مستلزم اجماع تمام طرفهایی است که در کنترل سهیم هستند.
مشارکت خاص مشارکتی است که به موجب آن، طرفهای دارای کنترل مشترک بر مشارکت، نسبت به خالص داراییهای مشارکت از حق برخوردار هستند.
شریک خاص یکی از طرفهای مشارکت خاص است که بر آن مشارکت خاص، کنترل مشترک دارد.
نفوذ قابل ملاحظه توانایی شرکت در تصميم‌گیریهای مربوط به سياستهاي مالي و عملياتي سرمايهپذير است، اما کنترل يا کنترل مشترک آن سياستها نیست.
- اصطلاحات زير در بند 4 استاندارد حسابداري 18 صورتهاي مالي جداگانه (تجدیدنظرشده 1398) و در پيوست الف استاندارد حسابداری 39 صورتهاي مالي تلفيقي (مصوب 1398) تعريف شده است و در اين استاندارد، با معاني مشخص‌شده در استانداردهايی که در آنها تعريف شده‌اند، بکار مي‌رود:
-
- کنترل سرمايهپذير
- گروه
- واحد تجاری اصلي
- صورتهاي مالي جداگانه
- واحد تجاری فرعي.
نفوذ قابل ملاحظه
- چنانچه واحد تجاري بطور مستقيم يا غيرمستقيم (برای مثال، از طريق واحدهاي تجاری فرعي)، حداقل 20 درصد از حق رأي در سرمايه‌پذیر را در اختيار داشته باشد، فرض مي‌شود که واحد تجاری نفوذ قابل ملاحظه دارد، مگر اينکه به روشنی اثبات شود که چنین نیست. برعکس، اگر واحد تجاری بطور مستقيم يا غيرمستقيم (براي مثال، از طريق واحدهاي تجاری فرعي) کمتر از 20 درصد از حق رأي در سرمايهپذير را در اختيار داشته باشد، فرض مي‌شود که واحد تجاری نفوذ قابل ملاحظه ندارد، مگر اينکه چنین نفوذي به روشني قابل اثبات باشد. مالکیت قابل توجه یا عمده توسط سرمایه‌گذار دیگر، لزوماً مانع داشتن نفوذ قابل ملاحظه یک واحد تجاری نمی‌شود.
- وجود یک یا چند مورد از موارد زیر، بطور معمول نشان‌دهنده وجود نفوذ قابل ملاحظه توسط یک واحد تجاری است:
الف. داشتن نماینده در هيئت مديره يا رکن اداره‌کننده مشابه در سرمايهپذير؛
ب. مشارکت در فرايندهاي سياست‌گذاري، شامل مشاركت در تصميمات مربوط به سود تقسیمی یا دیگر مبالغ قابل توزیع بین مالکان؛
پ. معاملات بااهمیت بين واحد تجاری و سرمايهپذير آن؛
ت. تبادل كاركنان رده مدیریت؛ يا
ث. تأمين اطلاعات فني اساسی.
- واحد تجاري ممکن است مالک امتیاز خرید سهام، اختيار خريد سهام، ابزارهای بدهي يا مالکانه قابل تبدیل به سهام عادی یا ابزارهای مشابه دیگری باشد که اگر اعمال یا تبدیل شوند، این قابلیت را دارند که حق رأي بیشتری برای واحد تجاری ایجاد کنند یا حق رأي طرف دیگر درباره سياستهاي مالي و عملياتي واحد تجاري ديگر (یعنی حق رأی بالقوه) را کاهش دهند. هنگام ارزیابی وجود نفوذ قابل ملاحظه توسط واحد تجاري، وجود و تأثیر حق رأي بالقوه‌ای كه در حال حاضر قابل اعمال يا قابل تبديل است، از جمله حق رأي بالقوه‌ای که در اختیار ساير واحدهای تجاری است، در نظر گرفته می‌شود. حق رأي بالقوه در صورتی در حال حاضر قابل اعمال يا قابل تبديل نیست که برای مثال، تا تاريخي در آينده يا تا وقوع رويدادی آتي، نتوان آن را اعمال يا تبديل کرد.
- واحد تجاری در ارزيابي اثرگذاری حق رأي بالقوه بر نفوذ قابل ملاحظه، تمام واقعیتها و شرايط (از جمله شرایط اعمال حق رأی بالقوه و هرگونه توافق قراردادی دیگر که به تنهایی یا به صورت ترکیبی در نظر گرفته می‌شود) را که بر حق بالقوه تأثیر دارد، به استثنای مقاصد مديريت و توانايي مالي براي اعمال يا تبديل آن حق بالقوه، بررسی می‌کند.
- واحد تجاري در صورتي نفوذ قابل ملاحظه بر سرمايهپذير را از دست مي دهد كه توانایی سهیم شدن در تصميمات مربوط به سياستهاي مالي و عملياتي سرمايهپذير را از دست بدهد. از دست دادن نفوذ قابل ملاحظه می‌تواند با تغییر يا بدون تغيير سطوح مطلق یا نسبی مالکیت واقع شود. براي مثال، هنگامي كه واحد تجاری وابسته، در کنترل دولت، دادگاه، اداره‌کننده، مدیر تصفیه یا مقررات‌گذار قرار می‌گیرد، ممکن است نفوذ قابل ملاحظه از دست رود. از دست دادن نفوذ قابل ملاحظه می‌تواند بر اثر توافق قراردادی نیز واقع شود.
