استاندارد حسابداری شماره 27
طرحهای مزايای بازنشستگی
(لازم‌الاجرا برای کليه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاريخ اول فروردين 1384 يا بعد از آن شروع می شود)
دامنه كاربرد
1 . بكارگيری اين استاندارد در حسابداری طرحهای مزايای بازنشستگی الزامی است.
2 . كليه صندوقهايی كه متولی اجرای طرحهای مزايای بازنشستگی می باشند، ازجمله سازمان تأمين اجتماعي، صندوق بازنشستگي كشوري و صندوقهاي شركتها و سازمانها مشمول اين استاندارد هستند. طرحهاي مزاياي بازنشستگي كه شخصيت حقوقي جداگانه‌اي ندارند نيز در صورت گزارشگري مستقل، مشمول اين استاندارد مي‌باشند. الزامات ساير استانداردهاي حسابداري درصورتي براي طرحهاي مزاياي بازنشستگي كاربرد دارد كه توسط اين استاندارد جايگزين نشده باشد.
3 . اين استاندارد با حسابداري طرحهاي مزاياي بازنشستگي براي تمام اعضا به عنوان يك گروه سر و كار دارد و به گزارش درباره مزاياي بازنشستگي هريك از اعضا نمي‌پردازد.
4 . اين استاندارد در مورد طرحهاي ديگري از قبيل بيمه بيكاري و خدمات درماني كه توسط برخي سازمانها و صندوقها در كنار طرحهاي مزاياي بازنشستگي اداره مي‌شود، كاربرد ندارد. صندوقهاي بازنشستگي كه به‌طور همزمان متولي انجام اين موارد مي‌باشند اطلاعات مرتبط با طرحهاي مزبور را برمبناي الگوي صورتهاي مالي مندرج در اين استاندارد، در صورتهاي مالي صندوق بازنشستگي تركيب و حسب مورد اطلاعات تفكيكي ارائه مي‌كنند.
تعاريف
5 . اصطلاحات ذيل در اين استاندارد با معاني مشخص زير بكار رفته است:
- طرحهاي مزاياي بازنشستگي : برنامه‌هايي است كه به‌موجب آن براي اعضا پس از خاتمه خدمت، مزايايي در قالب حقوق بازنشستگي يا مستمري فراهم مي‌شود، به‌شرطي كه بتوان اين مزايا را قبل از خاتمه خدمت براساس شرايط مصوب يا رويه مورد عمل تعيين يا براورد كرد.
- مزاياي بازنشستگي : عبارت است از حقوق بازنشستگي و ساير مستمريهايي كه به‌موجب مقررات طرح انتظار مي‌رود باتوجه به سنوات خدمت گذشته اعضا به آنان پرداخت شود.
- اعضـا : شامل كليه افراد اعم‌از شاغلين، بازنشستگان و مستمري‌بگيراني است كه از مزاياي طرح بازنشستگي بهره‌مند مي‌شوند.
- صندوق بازنشستگي : شخصيت حقوقي مستقلي است كه تحت عناويني مانند صندوق، سازمان، مؤسسه و غيره براساس قانون، اساسنامه يا دستورالعمل خاص، در حوزه تأمين مزاياي بازنشستگي اعضا، فعاليت مي‌كند.
- ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري : عبارت است از ارزش فعلي پرداختهاي مورد انتظار به اعضاي طرح بابت سنوات خدمت گذشته آنان كه برمبناي مفروضات ا كچوئري محاسبه مي‌شود. خالص داراييهاي طرح (ارزش ويژه طرح) عبارت است از داراييهاي طرح منهاي بدهيهاي آن غير از ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر ا كچوئري.
6 . به‌منظور سنجش توان مالي طرحهايي از قبيل مزاياي بازنشستگي و بيمه عمر جهت ايفاي تعهدات مربوط به طرحهاي مذكور، محاسباتي براساس روشهاي آماري، احتمالات و رياضيات كاربردي و با استفاده از مكانيزم اكچوئري صورت مي‌گيرد. اگرچه ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري تعهد طرح مي‌باشد اما به‌موجب اين استاندارد به عنوان بدهي در صورتهاي مالي طرح شناسايي نمي‌شود بلكه در زير ترازنامه و يادداشتهاي توضيحي افشا مي‌گردد.
استفاده‌کنندگان و نيازهاي اطلاعاتي آنان
7 . استفاده‌كنندگان اصلي گزارشهاي مالي طرحهاي مزاياي بازنشستگي شامل اعضا، اركان طرح، دولت و كارفرمايان مي‌باشد. اين اشخاص نياز به اطلاعاتي دارند كه اهداف زير را تأمين كند:
الف. ارزيابي توان پرداخت تعهدات،
ب . ارزيابي عملكرد طرح،
ج . تعيين راهبردها و خط مشي‌هاي طرح، و
د . فراهم كردن امكان نظارت عمومي دولت.
8 . اهم نيازهاي اطلاعاتي گروههاي استفاده‌كننده اصلي به شرح زير است :
الف. اعضـا : اين گروه به اطلاعاتي راجع به امكان تأمين مزايا و چگونگي بكارگيري منابع طرح به‌منظور ايفاي تعهدات و نيز بدهيهاي بالقوه طرح نياز دارد. همچنين لازم است برخي اطلاعات اساسي طرح مانند نرخهاي حق بيمه و شرايط بازنشستگي به اعضا ارائه شود.
ب . اركان طرح : اين گروه كه شامل هيئت امنا يا شوراي عالي يا عناوين مشابه مي‌باشد به اطلاعاتي به‌منظور ارزيابي عملكرد طرح، تصميم‌گيري در مورد سياستهاي كلي طرح و اطمينان از كفايت داراييها براي ايفاي تعهدات نياز دارند.
ج . دولت : دولت براي ايفاي وظايف حاكميتي و نيز به‌منظور اطمينان از رعايت الزامات قانوني و نظارت بر طرحهاي مزاياي بازنشستگي به‌لحاظ آثار اجتماعي ناشي از عملكرد آنها به اطلاعاتي درخصوص وضعيت مالي، تعهدات و عملكرد مالي طرحها نياز دارد.
د . كارفرمايان (در طرحهاي مزاياي بازنشستگي اختصاصي) : اين گروه به اطلاعاتي جهت ارزيابي عملكرد طرح، اطمينان از معقول بودن نرخهاي حق بيمه و پيش بيني تعهدات آتي خود در قبال طرح نياز دارند.
ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري
9 . ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر ا كچوئري بايد براساس پرداختهاي مورد انتظار طبق شرايط طرح، باتوجه به سنوات خدمت اعضا تا تاريخ مورد نظر و سطح حقوق و مزاياي جاري اعضا محاسبه شود.
10 . در طرحهاي مزاياي بازنشستگي، ايفاي تعهدات طرح، به وضعيت مالي طرح، حق بيمه‌هاي آتي و همچنين كارايي عملياتي طرح شامل عملكرد سرمايه‌گذاري بستگي دارد.
11 . ارزيابي شرايط مالي طرح، بررسي مفروضات و تعيين ميزان حق بيمه‌هاي آتي، نياز به گزارش اكچوئر واجد صلاحيت حرفه‌اي دارد.
12 . ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري كه براساس حقوق و مزاياي جاري است تعهدات مربوط به مزايا را تا تاريخ گزارش اكچوئري افشا مي‌كند.
13 . براي تعيين ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري، مزايايي منظور مي‌شود كه باتوجه به احتمال پرداخت (مواردي مانند فوت، از كار افتادگي، انتقال به ساير طرحها، بازنشستگي و …) انتظار مي‌رود به بازنشستگان و مستمري‌بگيران پرداخت شود. ارزش فعلي اين مزايا با استفاده از مفروضات مناسب تعيين مي‌شود تا ارزش زماني پول (از طريق تنزيل با نرخ بازدهي مناسب) بين تاريخ تهيه اطلاعات و تاريخ پرداخت مورد انتظار را منعكس كند.
تناوب ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري
14 . ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري بايد حداقل هر سه سال يكبار انجام شود.
15 . براساس قوانين و مقررات موجود، معمولاً طرحهاي مزاياي بازنشستگي ملزم به انجام ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري حداقل هرسه سال يكبار هستند. با اين وجود به‌منظور تشويق طرحهاي مزاياي بازنشستگي به ارائه اطلاعات به‌موقع، ارزيابي مزبور در فواصل زماني كوتاه‌تر توصيه مي‌شود. چنانچه ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري به تاريخ صورتهاي مالي انجام نشده باشد از آخرين ارزيابي انجام شده استفاده و تاريخ آن افشا مي‌شود.
