استاندارد خدمات مرتبط 4410
تنظیم اطلاعات مالی
كليات
1 . هدف اين استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماييهاي لازم درباره مسئوليتهاي حرفه‌اي حسابرس در تنظيم اطلاعات مالي و شكل و محتواي گزارشي است كه حسابرس در اين گونه موارد صادر مي‌كند. منظور از حسابرس در اين استاندارد، الزاما فرد يا موسسه‌اي نيست كه حسابرسي صورتهاي مالي واحد اقتصادي را به عهده دارد.
2 . اگرچه تاكيد اين استاندارد، تنظيم اطلاعات مالي است، اما مي‌تواند براي تنظيم اطلاعات غيرمالي نيز سودمند واقع شود، مشروط بر آن كه حسابرس از موضوع شناخت كافي داشته باشد. ارائه خدمات معين و محدود به صاحبكار مثلاً حل و فصل موارد خاص حسابداري به منظور انعكاس در صورتهاي مالي، تنظيم اطلاعات مالي محسوب نمي‌شود. ضوابط ارائه شده در ساير استانداردها نيز مي‌تواند حسابرس را در بكارگيري اين استاندارد ياري رساند.
هدف از تنظيم اطلاعات مالي
3 . هدف از تنظيم اطلاعات مالي، بكارگيري دانش و تخصص حسابرسان در زمينه حسابداري براي گردآوري، طبقه‌بندي و تلخيص اطلاعات مزبور است. در اين نوع كار، حسابرس به طور معمول اطلاعات تفصيلي را در قالب صورتهايي خلاصه و قابل فهم تجميع مي‌كند، بدون آن كه الزامي به آزمون درستي مندرجات صورتهاي مزبور داشته باشد. اگرچه روشهاي مورد استفاده در تنظيم اطلاعات مالي به گونه‌اي طراحي نشده است كه امكان اظهار هرگونه اطميناني را نسبت به اطلاعات مالي، براي حسابرس فراهم كند، اما به دليل انجام كار بادقت و مهارت حرفه‌اي، استفاده‌كنندگان اطلاعات مالي از مشاركت حسابرسان در تنظيم صورتهاي مزبور بهره‌مند مي‌شوند.
4 . قرارداد تنظيم اطلاعات مالي معمولا شامل تنظيم تمام يا بخشي از صورتهاي مالي است، اما مي‌تواند گردآوري، طبقه‌بندي و تلخيص ساير اطلاعات مالي را نيز شامل شود.
اصول كلي حاكم بر تنظيم اطلاعات مالي
5 . حسابرس بايد “آيين رفتار حرفه‌اي” را رعايت كند. اصول آيين رفتار حرفه‌اي حاكم بر مسئوليتهاي حرفه‌اي حسابرس در قراردادهاي تنظيم اطلاعات مالي به شرح زير است:
الف ـ درستكاري
ب ـ بيطرفي
پ ـ صلاحيت و مراقبت حرفه‌اي
ت ـ رازداري
ث ـ رفتار حرفه‌اي
ج ـ اصول و ضوابط حرفه‌اي مربوط
اگرچه رعايت اصل استقلال براي انعقاد قراردادهاي تنظيم اطلاعات مالي، ضروري نيست، امادر مواردي كه حسابرس استقلال ندارد، اين موضوع بايد در گزارش وي انعكاس يابد.
6 . حسابرس دركليه مواردي كه اطلاعات مالي را تنظيم مي‌كند بايد گزارشي نيز در‌اين‌‌باره صادر نمايد .
نكات اساسي قرارداد
7 . حسابرس بايد اطمينان يابد كه صاحبكار، شناخت روشني از شرايط قرارداد دارد . نكاتي كه بايد در قرارداد پيش‌بيني شود شامل موارد زير است:
- نوع و ماهيت كار، شامل تصريح اين واقعيت كه حسابرسي يا بررسي اجمالي انجام نخواهد گرفت و بنابراين، اطميناني درباره اطلاعات مالي تنظيم‌شده نيز اظهار نخواهد شد.
- اين واقعيت كه كار تنظيم اطلاعات مالي، براي مقاصد كشف و افشاي اشتباهات، اعمال غيرقانوني يا ساير تخلفات، مانند تقلب يا اختلاس، نمي‌تواند قابل اتكا باشد.
- نوع و ماهيت اطلاعاتي كه بايد توسط صاحبكار تهيه وارائه شود.
- اين واقعيت كه مسئوليت دقيق و كامل بودن اطلاعات ارائه شده به حسابرس براي تنظيم اطلاعات مالي دقيق و كامل، با مديريت واحد اقتصادي است.
- مبناي حسابداري مورد استفاده در تنظيم اطلاعات مالي و اين واقعيت كه هرگونه انحراف آشكار از استانداردهاي حسابداري، افشا خواهد شد.
- منظور از تنظيم اطلاعات مالي و تعيين گيرندگان گزارشهاي مزبور.
- شكل گزارشي كه درباره اطلاعات مالي تنظيم شده صادر خواهد شد.
8 . انعقاد قرارداد، به برنامه‌ريزي عمليات و تنظيم اطلاعات مالي كمك مي‌كند. تنظيم قراردادي كه در آن شرايط اصلي كار مستند شده باشد، هم به نفع صاحبكار و هم به نفع حسابرس است. وجود چنين قراردادي گوياي پذيرش كار توسط حسابرس است و از هرگونه برداشت نادرست درباره مواردي چون هدف و دامنه كار، ميزان مسئوليتهاي حسابرس و شكل گزارشي كه ارائه خواهد شد، جلوگيري مي‌كند. نمونه‌اي از قرارداد تنظيم اطلاعات مالي در پيوست 1 ارائه شده است.
برنامه‌ريزي
9 . حسابرس بايد كار را چنان برنامه‌ريزي كند كه از اجراي موثر آن اطمينان يابد .
مستندسازي
10 . حسابرس بايد موضوعاتي را مستند كند كه در فراهم كردن شواهد لازم براي انجام كار طبق اين استاندارد و شرايط قرارداد، با اهميت است.
روشها
11 . حسابرس بايد از نوع فعاليت و عمليات واحد اقتصادي شناخت كلي به دست آورد و با اصول و رويه‌هاي حسابداري خاص صنعتي كه واحد اقتصادي در آن فعاليت مي‌كند و شكل و محتواي اطلاعات مالي مناسب آن، آشنايي پيدا كند .
12 . حسابرس براي تنظيم اطلاعات مالي لازم است از نوع و ماهيت معاملات و يا ساير رويدادهاي مالي واحد اقتصادي، شكل دفاتر و مدارك حسابداري و مباني حسابداري زيربناي اطلاعات مالي آن شناخت كلي به دست آورد. حسابرس معمولا چنين شناختي را از طريق تجارب خود درباره واحد اقتصادي يا پرس‌وجو از كاركنان آن كسب مي‌كند.
13 . حسابرس جز در موارد تصريح شده در اين استاندارد، معمولا ملزم به انجام موارد زير نيست:
الف ـ پرس‌وجو از مديران واحد اقتصادي درباره ارزيابي قابليت اعتماد و كامل بودن اطلاعات ارائه شده.
ب ـ ارزيابي كنترلهاي داخلي.
پ ـ اثبات هرگونه موضوع مطرح شده.
ت ـ اثبات هرگونه توضيح ارائه شده.
14 . اگر حسابرس متوجه شود كه اطلاعات ارائه شده توسط مديريت واحد اقتصادي، نادرست، ناقص يا گمراه‌كننده است بايد ضرورت اجراي روشهاي ياد شده در بند 13 را ارزيابي كند و از مديريت واحد اقتصادي بخواهد كه اطلاعات اضافي لازم را در اختيار وي قرار دهد. در صورت خودداري مديريت از ارائه اطلاعات اضافي مورد نياز، حسابرس بايد با اعلام دليل يا دلايل، از انجام آن كار، كناره‌گيري كند .
- حسابرس بايد اطلاعات مالي تنظيم شده را به منظور حصول اطمينان از مناسب بودن شكل ارائه و نبود هر گونه تحريف بديهي با اهميت، مرور كلي كند . تحريف در اينجا شامل موارد زير است:
- اشتباه در بكارگيري استانداردهاي حسابداري.
- عدم افشاي اهم رويه‌هاي حسابداري و هر گونه انحراف آشكار از آن.
- عدم افشاي ساير موضوعات با اهميتي كه حسابرس از آن آگاه شده است.
اهم رويه‌هاي حسابداري و هر گونه انحراف آشكار از آن بايد در اطلاعات مالي تنظيم‌شده افشا شود، هر چند تعيين آثار ريالي آنها الزامي نيست.
16 . چنانچه حسابرس از وجود تحريف با اهميتي در اطلاعات مالي تنظيم‌شده آگاه شود بايد درباره چگونگي اصلاح مناسب آن، با صاحبكار توافق كند. اگر اصلاح لازم انجام نشود و اطلاعات مالي مزبور نيز گمراه كننده به نظر برسد، حسابرس بايد از ادامه آن كار، خودداري كند.
مسئوليت مديريت
17 . حسابرس بايد اطمينان يابد كه مديريت واحد اقتصادي از مسئوليت خود درباره ارائه مطلوب اطلاعات مالي و همچنين تصويب آن، آگاه است . چنين اطميناني مي‌تواند با دريافت تاييديه‌اي از مديريت مبني بر دقيق و كامل بودن اسناد و مدارك اوليه حسابداري و ارائه كليه موارد بااهميت و مرتبط با اطلاعات مالي به حسابرس، حاصل شود.
گزارشگري در موارد تنظيم اطلاعات مالي
18 . گزارش تنظيم اطلاعات مالي بايد موارد زير را دربر گيرد:
الف ـ عنوان.
ب ـ مخاطب گزارش.
پ ـ تصريح اين كه كار، طبق استاندارد “تنظيم اطلاعات مالي” انجام شده است.
ت ـ در مـواردي كـه حسابـرس استقـلال نـدارد، تصـريح عـدم استقلال حسابرس نسبت به واحد اقتصادي.
ث ـ مشخص كردن عناوين اطلاعات مالي تنظيم‌شده و تصريح اين موضوع كه اين اطلاعات براساس آنچه مديريت واحد اقتصادي ارائه كرده تنظيم شده است.
ج ـ تصريح اين كه مسئوليت اطلاعات مالي تنظيم شده با مديريت واحد اقتصادي است.
چ ـ تصريح اين كه تنظيم اطلاعات مالي، حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست و از اين رو نسبت به اطلاعات مالي تنظيم‌شده نيز اطميناني اظهار نمي‌شود.
ح ـ اشاره به يادداشتهاي توضيحي همراه اطلاعات مالي تنظيم‌شده در مورد هر گونه انحراف آشكار با اهميت از استانداردهاي حسابداري مربوط.
خ ـ تاريخ گزارش.
د ـ نشاني حسابرس.
ذ ـ امضاي حسابرس.
در برخي شرايط، حسابرس ممكن است توصيف هدف خاص از تهيه اطلاعات مالي يا اشاره به استفاده‌كننده مورد نظر از اطلاعات تهيه شده را مناسب بداند يا بخواهد با افزودن عباراتي حاكي از اين كه از گزارش وي منحصرا براي مقاصد مورد نظر مي‌توان استفاده كرد، از استفاده نامربوط آن پيشگيري كند. نمونه‌هايي از گزارش تنظيم اطلاعات مالي در پيوست 2 ارائه شده است.
19 . كليه صفحات اطلاعات مالي تنظيم شده توسط حسابرس بايد به مهر “حسابرسي نشده” يا “تنظيم شده بدون حسابرسي يا بررسي اجمالي” ممهور شود.
تاريخ اجرا
20 . اين استاندارد از اول فروردين 1378 و پس‌از آن لازم‌الاجراست.
پيـوسـت 1
|
نمونه قرارداد
قـرارداد تنظيم صورتهاي مالي
عطف به درخواست … (نام واحد اقتصادي) … از اين … (حسابرس) … براي تنظيم ترازنامه … (واحد اقتصادي) … در تاريخ … و صورتهاي سود و زيان، سود (زيان) انباشته و جريان وجوه نقد آن براي سال/دوره مالي منتهي به تاريخ مزبور، همراه با يادداشتهاي توضيحي مربوط، اين قرارداد بين … و … كه از اين پس به ترتيب “واحد اقتصادي” و “حسابرس” ناميده مي‌شوند، با شرايط زير منعقد مي‌گردد.
موضوع قـرارداد
1 . تنظيم صورتهاي مالي ياد شده در بالا همراه با گزارش مربوط با هدف … (براي مثال، ارائه به بانك) …
تعهدات حسابرس
2 . تنظيم صورتهاي مالي براساس اطلاعات ارائه شده توسط مديريت شركت و طبق استاندارد “تنظيم اطلاعات مالي”.
3 . تنظيم صورتهاي مالي، حسابرسي يا بررسي اجمالي براساس استانداردهاي حسابرسي نيست و بنابراين، اطميناني نيز اظهار نمي‌شود. نمونه‌اي از گزارش تنظيم صورتهاي مالي به شرح پيوست است (نگاه كنيد به پيوست 2).
4 . تصريح مبناي حسابداري مورد استفاده و هرگونه انحراف آشكار بااهميت از استانداردهاي حسابداري در صورتهاي مالي تنظيم شده و اشاره به انحراف مزبور در گزارش تنظيم صورتهاي مالي.
5 . تنظيم صورتهاي مالي نمي‌تواند براي مقاصد كشف و افشاي اشتباهات، اَعمال غير قانوني يا ساير تخلفات، مانند تقلب يا اختلاس، قابل اتكا باشد؛ هرچند در صورت برخورد با اين گونه موارد، موضوع به واحد اقتصادي گزارش خواهد شد.
تعهدات واحد اقتصادي
6 . ارائه كليه اطلاعات لازم براي تنظيم صورتهاي مالي (مانند تراز آزمايشي، دفاتر و …).
7 . مسئوليت دقيق و كامل بودن اطلاعات ياد شده در بالا و همچنين، صورتهاي مالي تنظيم شده توسط اين موسسه، با مديريت واحد اقتصادي است. ايفاي اين مسئوليت مستلزم حفظ و نگهداري مدارك كافي حسابداري، استقرار و اعمال كنترلهاي داخلي مناسب و انتخاب و بكارگيري اصول و روشهاي مناسب حسابداري توسط مديريت واحد اقتصادي است.
8 . عدم استفاده از صورتهاي مالي تنظيم شده براي مقاصدي غير از هدف ياد شده در بند 1 اين قرارداد.
9 . تامين محل كار، امكانات و تسهيلات مناسب و همچنين، همكاري كاركنان واحد اقتصادي در ارائه اطلاعات مورد نياز براي انجام هرچه بهتر موضوع قرارداد.
10 . پرداخت بموقع صورتحسابهاي حق‌الزحمه.
حـق‌الـزحمـه
11 . مبناي تعيين حق‌الزحمه، مدت كاركرد حسابرسان مامور انجام كار است كه متناسب با پيشرفت كار، صورتحساب مي‌شود. نرخ حق‌الزحمه ساعتي هريك از حسابرسان برحسب تجربه و مهارت و در نتيجه، ميزان مسئوليتي كه به عهده دارند، متفاوت است. طبق بررسيهاي به عمل آمده، حق‌الزحمه، شامل حق‌الزحمه ساعات كار مستقيم، ساير هزينه‌هاي مستقيم (از قبيل هزينه‌هاي فوق‌العاده ماموريت خارج از مركز و اياب و ذهاب) و سربار قابل تخصيص، در مجموع به ميزان … ريال براورد مي‌شود.
سـايـر مـوارد
12 . اين قرارداد از تاريخ مبادله تا ………. اعتبار دارد.
13 . هرگونه اختلاف طرفين قرارداد در اجراي مفاد آن، از طريق هياتي سه نفره متشكل از نماينده واحد اقتصادي، نماينده حسابرس و يك شخص مورد قبول دو طرف، حل و فصل خواهد شد.
14 . اين قرارداد در 14 ماده و در 2 نسخه كه هر دو نسخه در حكم واحد است، تنظيم و در تاريخ ………………… به امضاي طرفين قرارداد رسيده است .
واحد اقتصادي حسابرس
پيوست 2
نمونه‌هايي از گزارش تنظيم اطلاعات مالي
الف ـ نمونه گزارش تنظيم صورتهاي مالي (استاندارد)
گزارش تنظيم صورتهاي مالي
به … (هيات مديره شركت نمونه) …
ترازنامه شركت نمونه در تاريخ 31 خرداد ××13 و صورتهاي سود و زيان و جريان وجوه نقد آن براي سال مالي منتهي به تاريخ مزبور توسط اين موسسه، براساس اطلاعاتي كه مديريت ارائه كرده، طبق استاندارد “تنظيم اطلاعات مالي” تنظيم شده است. مسئوليت اين صورتهاي مالي با مديريت شركت نمونه است. تنظيم صورتهاي مالي، حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست و اين موسسه نيز صورتهاي مالي ياد شده در بالا را حسابرسي يا بررسي اجمالي نكرده است و بنابراين، اطميناني درباره آنها اظهار نمي‌كند.
تاريخ موسسه حسابرسي …
ب ـ نمونه گزارش تنظيم صورتهاي مالي حاوي بند تاكيد بر انحراف آشكار از استاندارد حسابداري
گزارش تنظيم صورتهاي مالي
به … (هيات مديره شركت نمونه) …
ترازنامه شركت نمونه در تاريخ 31 خرداد ××13 و صورتهاي سود و زيان و جريان وجوه نقد آن براي سال مالي منتهي به تاريخ مزبور توسط اين موسسه، براساس اطلاعاتي كه مديريت ارائه كرده، طبق استاندارد “تنظيم اطلاعات مالي” تنظيم شده است. مسئوليت اين صورتهاي مالي با مديريت شركت نمونه است. تنظيم صورتهاي مالي، حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست و اين موسسه نيز صورتهاي مالي ياد شده در بالا را حسابرسي يا بررسي اجمالي نكرده است و بنابراين، اطميناني درباره آنها اظهار نمي‌كند.
همان‌گونه كه در يادداشت شماره ×× همراه صورتهاي مالي تشريح شده، آثار ناشي از قرارداد اجاره به شرط تمليك داراييهاي ثابت برخلاف استانداردهاي حسابداري، در صورتهاي مالي انعكاس نيافته است.
تاريخ موسسه حسابرسي …
