سودآورترین و زیانده‌ترین شرکت‌های دولتی کدامند؟
بودجه شرکت‌های دولتی یکی از نکات مهم در بودجه‌های سنواتی است، زیرا بخش قابل توجهی از درآمد‌های دولت از محل عملکرد این دستگاه‌ها تامین می‌شود. منابع و مصارف شرکت‌های دولتی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ حدود ۷۰ درصد نسبت به قانون بودجه سال۱۴۰۳ رشد داشته است و اگر بودجه شرکت‌های دولتی به قیمت ثابت (با حذف اثر تورم) مورد بررسی قرار گیرد ، مشخص می‌شود گردش مالی این شرکت‌ها در یک بازه زمانی ۱۳ساله تا سال۱۴۰۳ از یک روند کلی نزولی برخوردار بوده ولی در لایحه بودجه سال۱۴۰۴ رشد کرده است.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، سود سهام شرکت‌های دولتی رقم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که نسبت به قانون بودجه سال۱۴۰۳، بیش از ۶۶ درصد رشد داشته است.
بخش قابل توجهی از افزایش ۴۰هزار میلیارد تومانی سود شرکت‌های دولتی مربوط به افزایش سود بانک مرکزی است که از رقم ۱۴هزار میلیارد در قانون بودجه سال۱۴۰۳ به رقم ۴۰ هزار میلیارد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴رسیده است.
مسعود پزشکیان رئیس جمهوری در شهریور ماه امسال در هفته‌های آغازین فعالیت دولت چهاردهم گفته بود که پیمان‌نامه‌ای تنظیم خواهیم کرد که بر اساس آن هر کس که برای مدیریت یا عضویت در هیات مدیره مجموعه‌ها و بنگاه‌های دولتی انتخاب شد، باید متعهد شود که این مجموعه را متحول کند ، آن را به‌روزرسانی کرده و به سوددهی و بهره‌وری برساند ؛ مدیران و اعضای هیات مدیره شرکت‌ها و مجموعه‌های دولتی از این پس در سود و زیان شریک خواهند بود و اگر نتوانند شرکت را به سوددهی برسانند، باید در ضرر و زیان‌های وارده سهیم باشند.
مهرماه امسال نیز رئیس جمهور در نخستین جلسه بررسی بودجه سال آینده در هیات دولت زیان‌دهی برخی شرکت‌های دولتی به ویژه شرکت‌های زیر مجموعه بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی را غیرقابل قبول و ناشی از سوءمدیریت دانسته و بر لزوم اصلاح فوری این روند تاکید کرده بود.
از این رو نگاهی به عملکرد شرکت‌های دولتی در سال مالی ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که کدامیک از آنها توانسته‌اند مدیریت صحیحی بر منابع و مصارف خود داشته باشند.
بر اساس یک بررسی که مرکز پژوهش‌های مجلس از عملکرد شرکت‌های دولتی داشته است ، به ترتیب سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، بانک مرکزی ، ملی گاز ایران ، سازمان بنادر و دریانوردی ، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ، شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ، شرکت ملی نفت ، شرکت ملی پتروشیمی و پست بانک مهمترین شرکت سود ده دولتی در سال گذشته بوده‌اند.
در این میان ایمیدرو حدود ۷۶۴ هزار میلیاردریال سود در سال ۱۴۰۲ داشته و پس از آن بانک مرکزی باسودی حدود ۴۰۸ هزار میلیارد ریال در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد؛ این شرکت‌ها در مجموع حدود ۲۰۸۹ هزار میلیارد ریال سود در سال۱۴۰۲ کسب کرده‌اند.
نگاهی به شرکت‌های زیانده دولتی نیز نشان می‌دهد که اغلب این شرکت‌ها به بخش حوزه انرژی و برق اختصاص دارند و از همینجا می‌توان بخشی از علت ناترازی انرژی را در کشور جست‌و‌جو کرد.
بر این اساس شرکت‌های تولید نیروی برق حرارتی، صدا و سیما ، خدمات حمایتی کشاورزی ، سازمان بیمه سلامت ، پالایش نفت آبادان ، برق منطقه‌ای اصفهان، برق منطقه‌ای تهران ، شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران ، برق منطقه‌ای مازندران ، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران ۱۰ شرکت دولتی با بیشترین زیان محسوب می‌شوند.
این شرکت‌ها در مجموع حدود ۶۹۸ هزار میلیارد ریال زیان در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند . نکته قابل توجه اینکه از این ۱۰شرکت، تنها ۲ شرکت در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ به عنوان شرکت‌های زیانده درج شده و باقی شرکت‌ها در لیست شرکت‌های سودده و سر به سر آمده بودند.
