استاندارد حسابداری شماره 34
رویه‌های حسابداری ، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
هدف
1 . هدف اين استاندارد، تجویز معیارهای انتخاب و تغيير رويه‌هاي حسابداري، و نیز نحوه عمل حسابداري و افشاي تغيير در رويه‌هاي حسابداري، تغيير در برآورد‌هاي حسابداري و اصلاح اشتباهات است. هدف این استاندارد، بهبود مربوط بودن و قابليت اتكاي صورتهاي مالي واحد تجاري، و قابليت مقايسه صورتهاي مالي در طول زمان و با صورتهاي مالي ساير واحد‌هاي تجاري است.
2 . الزامات افشاي مربوط به رويه‌هاي حسابداري، به استثنای الزامات افشای مربوط به تغيير در رويه‌هاي حسابداري، در استاندارد حسابداري ١ ارائه صورتهاي مالي تعیین شده است.
دامنه كاربرد
3 . این استاندارد بايد برای انتخاب و بكارگيري رويه‌هاي حسابداري و نحوه به حساب گرفتن تغيير در رويه‌هاي حسابداري، تغيير در برآورد‌هاي حسابداري و اصلاح اشتباهات دوره‌های قبل بكار گرفته شود.
4 . آثار مالياتي اصلاح اشتباهات دوره‌های قبل و تعديلات ناشی از تسری تغییر در رویه‌های حسابداری به دوره‌های قبل، طبق استاندارد حسابداري 35 ماليات بر درآمد، به حساب منظور و افشا میشود.
تعاریف
5 . در این استاندارد، اصطلاحات زیر با معانی مشخص بکار رفته است:
رويه‌هاي حسابداري : عبارت از اصول، مباني، ميثاقها، قواعد و روشهای مشخصی است که توسط واحد تجاري در تهيه و ارائه صورتهاي مالي بکار گرفته میشود.
تغيير در برآورد حسابداري : تعديل مبلغ دفتري دارايي يا بدهي، يا مصرف ادواري یک دارايي است، كه ناشي از ارزيابي وضعيت فعلي و منافع و تعهدات آتي مورد انتظار مربوط به داراييها و بدهيها می‌باشد. تغيير در برآورد‌هاي حسابداري، ناشی از اطلاعات جديد يا پیشرفتهای جديد است و در نتیجه، اصلاح اشتباه محسوب نمی‌شود.
با اهميت : عدم ارائه يا ارائه نادرست اقلام در صورتی بااهميت است که بتواند به تنهایی يا در مجموع، بر تصميمات اقتصادي استفاده‌کنندگان که بر اساس صورتهاي مالي اتخاذ میشود، تأثیر بگذارد. اهميت، به اندازه و ماهيت عدم ارائه يا ارائه نادرست بستگی دارد که با توجه به شرايط محيطي در مورد آن قضاوت میشود. اندازه يا ماهيت يک قلم، يا ترکيب هر دو، می‌تواند عامل تعيين‌کننده باشد.
اشتباهات دوره‌های قبل : عدم ارائه و ارائه نادرست در صورتهاي مالي يك يا چند دوره قبل واحد تجاري، به دلیل ناتوانی در استفاده يا استفاده نادرست از اطلاعات قابل اتکایی است كه:
الف. در زمان تأیید صورتهاي مالي برای انتشار در آن دوره‌ها، در دسترس بوده است؛ و
ب . بطور معقول ، انتظار می‌رود برای تهيه و ارائه آن صورتهاي مالي کسب و در نظر گرفته شده باشد.
چنين اشتباهاتی شامل آثار اشتباهات رياضي ، اشتباه در بكارگيري رويه‌هاي حسابداري ، ناديده گرفتن یا تفسیر نادرست واقعيتها ، و تقلب است.
بكارگيري با تسري به گذشته : بکارگیری رويه حسابداری جديد برای معاملات ، ساير رويدادها و شرايط است ، به‌گونه‌ای که گویی آن رويه همواره بکار گرفته شده است.
تجديد ارائه با تسري به گذشته : اصلاح شناخت ، اندازه‌گيري و افشای مبالغ عناصر صورتهاي مالي است، به‌گونه‌ای که گویی اشتباه دوره‌های قبل هرگز اتفاق نيفتاده است.
غیر‌عملي : بکارگيري يک الزام در صورتی غيرعملي است که واحد تجاري پس از هرگونه تلاش معقول، نتواند آن را بکار گيرد. برای دوره‌ای معین از گذشته، تغيير در رويه حسابداري با تسري به گذشته يا تجديد ارائه با تسري به گذشته برای اصلاح اشتباه، در صورتي غيرعملي است كه:
الف. آثار بكارگيري با تسري به گذشته يا تجديد ارائه با تسري به گذشته قابل تعيين نباشد؛
ب . بكارگيري با تسري به گذشته يا تجديد ارائه با تسري به گذشته، مستلزم در نظر گرفتن مفروضاتي درباره قصد مدیریت در آن دوره باشد؛ يا
پ . بكارگيري با تسري به گذشته يا تجديد ارائه با تسري به گذشته، مستلزم برآوردهای قابل ملاحظه مبالغ باشد و تمایز عینی اطلاعات مربوط به آن برآوردها در موارد زیر، غیرعملی باشد:
١. فراهم کردن شواهدي از شرايط موجود در تاريخ (تاريخهاي) شناخت، اندازه‌گيري يا افشای آن مبالغ؛ و
٢. سایر اطلاعات موجود که هنگام تأیید صورتهای مالی دوره‌های قبل برای انتشار، ممکن است در دسترس بوده باشد.
بكارگيري با تسري به آينده در رابطه با تغییر در رویه حسابداری و شناخت اثر تغيير در برآورد حسابداري، به ترتيب، عبارت است از:
الف. بكارگيري رويه حسابداري جدید در مورد معاملات، ساير رويدادها و شرايط واقع‌شده پس از تاريخ تغییر رويه ؛ و
ب. شناسایی اثر تغيير در برآورد حسابداري در دوره‌هاي جاری و آتي متأثر از آن تغيير.
رويه‌هاي حسابداري
انتخاب و بكارگيري رويه‌هاي حسابداري
6 . هنگامي كه یک استاندارد حسابداری بطور مشخص در مورد یک معامله، رويداد دیگر یا شرایط کاربرد دارد، رويه يا رويه‌هاي حسابداري مورد استفاده برای آن، باید با بکارگیری استاندارد حسابداری مزبور تعیین شود.
7 . استاندارد‌هاي حسابداری، رويه‌هاي حسابداري را تعیین می‌کند كه منجر به ارائه اطلاعات مربوط و قابل اتکا درباره معاملات، سایر رويدادها يا شرايط در صورتهاي مالي خواهد شد. در صورتي كه تأثير بكارگيري آن رويه‌ها بی‌‌اهميت باشد، بكارگيري آنها الزامي نيست. با وجود این، انحرافهای بی‌‌اهمیت از استانداردهای حسابداری یا عدم اصلاح انحرافهای مزبور به منظور انعکاس تصویر خاصی از وضعیت مالی، عملکرد مالی یا جریانهای نقدی واحد تجاری، مناسب نخواهد بود.
8 . به منظور كمك به واحد‌هاي تجاري در بكارگيري الزامات استانداردهای حسابداری، رهنمود‌هايي همراه با این استاندارد‌ها ارائه میشود. در تمام اين رهنمود‌ها بیان میشود كه آيا آنها بخش جدانشدنی استاندارد‌هاي حسابداری محسوب مي‌شوند یا خیر. رهنمود‌ي كه بخش جدانشدنی استاندارد محسوب مي‌شود، الزامی است. رهنمود‌ي كه بخش جدانشدنی استاندارد محسوب نمي‌شود، حاوی الزاماتی برای صورتهاي مالي نيست.
9 . در مواردی که برای یک معامله، رويداد دیگر يا شرايط، یک استاندارد حسابداری مشخص وجود نداشته باشد، مديريت بايد از قضاوت خود در تعيين و بكارگيري رويه حسابداري استفاده کند به‌گونه‌ای که اطلاعات حاصل از آن:
الف. به نياز‌هاي تصميم‌گيري اقتصادي استفاده‌كنندگان مربوط باشد؛ و
ب. قابل اتکا باشد، به‌گونه‌اي كه صورتهاي مالي:
- وضعيت مالي، عملكرد مالي و جريانهاي نقدي واحد تجاري را بطور صادقانه بیان کند؛
- محتواي اقتصادي معاملات، سایر رویدادها و شرایط، و نه صرفاً شكل قانوني، را منعکس کند؛
- بيطرفانه باشد؛ يعني عاري از تمايلات جانبدارانه باشد؛
- همراه با احتياط باشد؛ و
- از تمام جنبه‌های بااهميت ، كامل باشد.
10 . برای اعمال قضاوت توصیف‌شده در بند 9 ، مدیریت بايد به قابليت بكارگيري منابع زير، به ترتيب اهميت آنها ، توجه کند:
الف. الزامات استاندارد‌هاي حسابداری كه به موضوعات مشابه و مربوط می‌پردازد؛ و
ب. تعاريف، معیارهای شناخت و مفاهيم اندازه‌گيري داراييها، بدهيها، درآمدها و هزينه‌ها طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی.
11 . همچنین، برای اعمال قضاوت توصیف‌شده در بند 9، مديريت ممكن است آخرین بیانیه‌های ساير نهاد‌هاي تدوين‌كننده استاندارد را كه از مفاهیم نظري مشابهی برای تدوین استانداردهای حسابداری استفاده مي‌كنند، به شرطی كه در تضاد با منابع مندرج در بند 10 نباشد، در نظر گیرد.
